پرواز کیکاووس (داستانی 3200 ساله در مورد پرواز بشر !؟)

برای توصیف این شب دو نام مرسوم است: یلدا و چله
یلدا یک واژه سریانی به معنای ولادت است که در بخش بعدی به آن اشاره خواهم کرد که با وجود غیر ایرانی بودن این واژه، اشاره مستقیمی به وقایع اساطیری بسیار کهن در تاریخ ایران دارد.

● اما واژه ایرانی و فارسی چله:

در فرهنگ عامه پشت سرگذاشتن چلّه‌ها و از آن میان چلّه زمستان به ‌عنوان سخت‌ترین هنگام سال با آداب خاصى همراه است، وجود دو چلّه در هر سال، احتمالا تحت تأثیر تقسیم سال به دو بخش گرم و سرد به ‌وسیله هندوایرانیان و در عصر ودایى هند (حدود 1500 پیش از میلاد) بوده است. قدمت تاریخی شب یلدا به سال 502 قبل از میلاد می‌رسد که توسط داریوش یکم به تقویم رسمی هخامنشیان راه یافت.
این چله ها با انقلاب زمستانی و انقلاب تابستانی همراه است یعنی دو هنگامه ی سال که در ابتدای زمستان با بلندترین شب (شب اول دی ماه «چله - یلدا» = دیگان) و در ابتدای تابستان با بلندترین روز (اول تیر ماه «چله تموز» = تیرگان!) خودنمایی می کرده است. 
ابوریحان بیرونی در آثار الباقیه آنرا «میلاد اکبر» نامیده و منظور از آنرا «تولد خورشید» دانسته است. از دیدگاه طبیعی، یلدا برابر است با انقلاب زمستانی در نیمکره‌ی شمالی و در سرزمین‌های میان قطب و استوا، واپسین روز پاییز یعنی 275 اُمین روز سال برابر با 30 آذر در گاهشمار کنونی ایران و 21 دسامبر در گاهشمار مسیحی. 
از این رو به گزارش متن پهلوی کتاب بندهش، می‌توان یلدا را در کنار نوروز و تیرگان و مهرگان، چهار جشن بزرگ ایرانیان به مناسبت آغاز چهار فصل طبیعی دانست به سبب برابری روز و شب در آغاز پاییز و بهار و بلندترین شب و کوتاهترین روز در آغاز زمستان و تابستان (اعتدال بهاری و پاییزی و انقلاب زمستانی و تابستانی).
از آن جا که در دنیای دامداری و کشاورزی با شروع فصل زمستان به گونه ای کار نیز تعطیل می شد و تمام گاو و گوسفندان از چراگاه‌ها به دهکده‌ها برمی‌گشتند و تمام محصولات برداشت شده در پایان پاییز به انبارها انتقال داده می‌شد. انسان‌ها نیز در ایران کم و بیش از کوهستان و مزارع به خانه‌ّها بازمی‌گشتند و در این شب برای سه ماه آینده تا زمانی‌که زمین به‌طور مجدد رویش خود را در نوروز و بهار آغاز کند جشن می گرفتند زیراکه انسان‌ها در این فصل می‌توانستند علاوه بر انجام امور اجتماعی خود فرصت عبادت و رسیدگی به امور معنوی خود نیز داشته باشند. به همین دلیل از میوه‌جات و انواع گیاهانی که از محصول برداشت‌شده به‌دست می‌آمده به‌ صورت آجیل برای شب‌نشینی‌های طولانی دور هم استفاده می کردند و میوه های خشک و خشکبار آغازی بود برای خوراکی های زمستان و بازگشت زندگانی به خانه در این سه ماهه سرد.
برای ایرانی‌ها که به آئین مهر دلبستگی داشتند، رنگ قرمز (نماد نور خورشید) گرامی بود. رنگ سرخ انار و هندوانه، و انتخاب سیب قرمز و سنجد در سفره شب یلدا چه بسا اشاره به همین موضوع است.

شب چله به گزارش زبان شناسی (جشنی برای خدای بزرگ)
ایران بومیش - جستجو در تاریخ...